Europese textielberg blijft groeien

Inwoners van de EU kopen meer kleding, schoenen en ander textiel dan ooit tevoren - en gooien er ook nog steeds veel van weg. Tijd voor meer preventief beleid, vindt het Europees Milieuagentschap.

In 2022 kocht de gemiddelde Europeaan circa 19 kilo aan textielproducten, 2 kilo meer dan in 2019. Het gaat om 7,95 kilo kleding, 6,58 kilo huishoudelijk textiel en 4,41 kilo schoeisel. Dat blijkt uit een briefing van het Europees Milieuagentschap (EEA) over de circulariteit van de Europese textielketen. De totale consumptie ligt daarmee op het hoogste niveau ooit gemeten. Tussen 2018 en 2020 daalde de consumptie nog, maar sindsdien is sprake van een snelle stijging. Vooral de consumptie van schoeisel steeg hard, met 72,9 procent sinds 2020. Ter vergelijking: voor kleding is dit 32,5 procent en voor huishoudelijk textiel slechts 5,4 procent.

Afval

Naast dat Europeanen veel textiel kochten, gooiden ze ook veel weg. In 2022 ging het in totaal om 6,94 Mton aan textielafval, wat neerkomt op 16 kilo per inwoner. Die hoeveelheid is wel relatief stabiel gebleven sinds 2016. Gemiddeld werd iets minder dan 15 procent daarvan gescheiden ingezameld. Dat is een klein aandeel, maar wel een stijging van 4,3 procentpunten sinds 2016. Met enig gevoel voor understatement stelt EEA dat er "ruimte voor verbetering" is op het gebied van gescheiden textielinzameling. Het agentschap verwacht dat de implementatie van Europese uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor textiel vanaf dit jaar voor een significante verbetering zal gaan zorgen. 

Er wordt minder textielafval gestort (gedaald van 21 procent in 2010 naar 12 procent in 2022), maar het aandeel verbrand textielafval is wel toegenomen (van 10 procent in 2010 naar 14 procent in 2022). Naar schatting wordt tussen de 4 en 9 procent van de textielproducten nog voor ze op de markt worden gebracht alweer vernietigd. 

Vooral de export van gebruikt textiel is flink toegenomen. In 2000 ging er nog zo'n 550 kton de Europese grenzen over, in 2019 was dit 1,4 Mton. Sindsdien is dit volume wel relatief stabiel gebleven: ook in 2023 ging het om 1,4 Mton. Hoewel deze volumes bedoeld zijn voor hergebruik of recycling, wijst EEA erop dat de realiteit 'diverser' is. Europese textielexporten gaan een complex web van handel, sortering, hergebruik, recycling en stort in, en worden soms ook verbrand of in de natuur gedumpt. 

Rol van digitalisering

EEA ziet dat digitale technieken de afgelopen jaren een significante invloed hebben gehad op de textielketen. Enerzijds kunnen grondstoffen effectiever worden ingezet met technologieën als 3D-printen en optimalisering van processen. Anderzijds leidt met name de opkomst van online verkoop, in combinatie met sociale media, er toe dat bedrijven voortdurend nieuwe producten tegen lage prijzen aan kunnen bieden. Daardoor is fast fashion sterk gegroeid en wordt er meer 'onnodig' textiel geconsumeerd. De stijgende consumptie heeft de voordelen van productie-efficiëntie gedeeltelijk tenietgedaan. Verder waarschuwt EEA dat de digitalisering ook zijn sporen na kan laten in de arbeidsmarkt, doordat bijvoorbeeld stenen winkels sneuvelen ten faveure van online retailers met minder werknemers.

Beleid

De nieuwe data over consumptie en afval laten volgens EEA zien dat beleidsmakers, consumenten en de industrie allemaal meer moeten doen om de fast-fashion-trend te keren en te zorgen voor betere textielproducten die langer mee gaan, en hergebruikt, gerepareerd en gerecycled kunnen worden. Er zijn met name effectievere inzamelsystemen nodig om textielafval gescheiden in te zamelen en het uit verbrandingsovens, stortplaatsen en de export te houden. Verder is een gebrek aan goede data over textielinzameling. Dat beperkt de mogelijkheden voor een effectieve monitoring en analyse van de textielstromen in de EU, en daarmee ook de mogelijkheden om effectief beleid op te stellen. Desondanks verwacht EEA dat de komende jaren de effecten van Europees beleid in de textielcijfers zichtbaar zullen worden. Het gaat dan niet alleen om de eerder genoemde UPV, maar bijvoorbeeld ook wetgeving op het gebied van chemicaliën (Reach), de EU-Verordening ecodesign, die het gebruik van gerecyclede vezels voorschrijft, en de Europese textielstrategie.